PRZEMIANY METABOLICZNE

Całokształt przemiany energii, której towarzyszy przemiana energii na poziomie komórkowym, nazywa się metabolizmem. Wyróżniamy dwa przeciwstawne kierunki przemian: anabolizm i katabolizm.

Anabolizm stanowią reakcje endoergiczne, czyli wymagające użycia energii do ich przebiegu, w wyniku których powstają produkty o wyższym poziomie energetycznym niż substraty. Do nich należą reakcje syntezy związków prostych do bardziej złożonych. Przykładami reakcji anabolicznych są biosyntezy białek, polisacharydów, kwasów nukleinowych, lipidów, ale również fotosynteza, chemosynteza oraz wiązanie azotu atmosferycznego przez niektóre organizmy prokariotyczne. 

Katabolizm to reakcje egzoergiczne, które uwalniają energię, a więc produkty będą tutaj na niższym poziomie energetycznym niż substraty. Przykładami katabolizmu są: oddychanie, czy trawienie. Jedną z różnic między tymi procesami jest to, że przy oddychaniu część uwalnianej energii zostaje związana pod postacią energii chemicznej w ATP, a reszta rozpraszana jest jako energia cieplna. W trawieniu zaś cała energia jest uwalniana. Energia powstała w wyniku oddychania może być następnie wykorzystywana przez komórkę w pracy mechanicznej np. skurczu mięśnia, w przewodnictwie elektrycznym, czy w regulacji ciśnienia osmotycznego (nie pamiętasz czym jest ciśnienie osmotyczne? Kliknij TUTAJ) np. w pracy nerek. 

Podsumowując: anabolizm to zawsze reakcje syntezy, a katabolizm rozpadu.

REAKCJA KATABOLICZNA

REAKCJA ANABOLICZNA

Reakcje katabolizmu i anabolizmu zachodzą równocześnie, ale ich miejsca realizacji w komórce są odmienne np. w aparacie Golgiego i retikulum endoplazmatycznym zachodzą procesy anaboliczne, a w mitochondriach i lizosomach kataboliczne. 

U organizmów zdolnych do fotosyntezy źródłem energii do procesów anabolicznych jest energia świetlna, a w przypadku organizmów cudzożywnych energia ta pochodzi z utleniania związków organicznych w procesach oddychania, ale związki te muszą być dostarczone do organizmu jako pokarm.

W rozwoju zarodkowym i pozazarodkowym okresie wzrostu przeważają reakcje anaboliczne, u ludzi młodych procesy ulegają zrównoważeniu, a na starość dominuje katabolizm.