STAWONOGI

- ich ciało podzielone jest na TAGMY (głowa, tułów, odwłok)- podstawowe tagmy mogą się łączyć np. w głowotułów u pająka
- na głowie odnóża przekształciły się w czułki oraz w narządy gębowe - różna liczba
- u pajęczaków czułki zanikły!
- ciało stawonogów pokryte jest grubą warstwą kutykuli - składa się ona z naprzemiennych warstw białka i chityny (kutykula prawie całkowicie nie jest przepuszczalna dla gazów i wody)
- pancerz jest ciężki, wiec uniemożliwia osiągnięcie większych rozmiarów z przyczyn mechanicznych
- sztywna puszka szkieletu zewnętrznego uniemożliwia stały wzrost organizmu, dlatego występuje u stawonogów zjawisko linienia, z tego powodu charakteryzują się wzrostem skokowym
- w okresie linienia zwierzę jest właściwie bezbronne (nowy pancerz jest początkowo miękki i elastyczny), dlatego w tym okresie występuje największa śmiertelność.
- w układzie mięśniowym są prostowniki i zginacze podobnie jak u kręgowców
- mięśnie są poprzecznie prążkowane
- układ pokarmowy: jelito przednie, środkowe i tylnie - przednie i tylnie wysłane kutykulą, dlatego nie zachodzą tu procesy wchłaniania ani trawienia, tylko w jelicie środkowym
- w wypadku tchawek tzw. tracheole, czyli najcieńsze tchawki docierają niemal do każdej komórki ciała przez co układ krążenia nie musi uczestniczyć w rozprowadzaniu gazów oddechowych
- układ krążenia stawonogów jest otwarty, płyn krążący w tym układzie to hemolimfa
- serce po grzbietowej stronie ciała
- u owadów bezbarwna hemolimfa nie bierze udziału w rozprowadzaniu gazów oddechowych, ponieważ mają one bardzo uproszczony układ krwionośny
- układ nerwowy jest podobny do układu drabinkowego pierścienic, ale tylko u prymitywnych stawonogów, potem w wyniku centralizacji wytworzył się mózg: trójdzielny u wyżej zorganizowanych owadów lub dwudzielny u pajęczaków
- omatidia w oczach złożonych powodują widzenie mozaikowe, każde omatidium (a może być ich do 28 tys. sztuk w jednym oku) odbiera tylko wąski wycinek pola widzenia, który następnie zostaje przetworzony w układzie nerwowym
- oczy złożone stawonogów umożliwiają im szersze widzenie gamy barw np. pszczoły widzą ultrafiolet, a także rozróżniają polaryzacje światła, co pozwala im na orientację przy pochmurnym niebie
- oko apozycyjne - liczba omatidiów duża, każde z nich jest otoczone komórkami barwnikowymi
- oko superpozycyjne - liczba omatidiów niewielka, obraz jest jaśniejszy, bo nie wymaga wygaszania tak wielkiej ilości promieni świetlnych jak w oku apozycyjnym), ale traci na ostrości - liczne skorupiaki i owady prowadzące nocny tryb życia
- narządy tympalne służą do odbioru fal akustycznych
- układ wydalniczy: przekształcone metanefrydia, cewki Malphiego - zbierają szkodliwe i zbędne metabolity płynu wypełniającego jamę ciała i przekazują je do jelita, tam po resorpcji wody są usuwane z resztkami pokarmu na zewnątrz.
- stawonogi wodne wydalają głównie silnie rozcieńczony amoniak, lądowe zaś które muszą oszczędzać wodę zamieniają amoniak na guaninę (pajęczaki) czy kwas moczowy (owady)
- w przeważającej części stawonogi są rozdzielnopłciowe i jajorodne, często występuje też dymorfizm płciowy
- rozwój może być prosty jak u pająków bez przeobrażenia lub złożony (zupełny i niezupełny)
- larwa to nimfa, osobnik dorosły nazywa się imago (jajo-larwa-imago) - przeobrażenie niezupełne
- przeobrażenie zupełne - larwa różni się zupełnie od imago budową ciała i trybem życia w przeciwieństwie do przypadku pierwszego, na czas przemian (np. wyglądu) larwa otacza się kokonem i wchodzi w stadium poczwarki. Cztery stadia rozwojowe: jajo - larwa - poczwarka - imago
- heterogonia - naprzemienne występowanie w cyklu rozwojowym partenogenezy i rozmnażania płciowego