TKANKI TWÓRCZE

TKANKI TWÓRCZE

Rośliny rosną przez całe życie, dlatego mówi się, że mają nieograniczony wzrost. Na grubość przyrastają między wiązkami przewodzącymi, a na długość jak można się domyślić - na szczycie korzenia i łodygi. Nazywamy to wzrostem zlokalizowanym. Umożliwiają go merystemy (nazwa pochodzi od greckiego słowa "meristos", czyli "mogący się dzielić" inaczej zwane tkankami twórczymi. 

CECHY TKANEK TWÓRCZYCH:

- są drobne i mają cienkie ściany komórkowe

- są słabo zwakuolizowane, a więc mają gęstą cytoplazmę z niewielkimi wodniczkami

- występujące w nich plastydy nie są w pełni wykształcone, dlatego nazywane są proplastydami

- najważniejszą cechą jest zdolność do podziałów, dzięki temu są one miejscem tworzenia nowych komórek przekształcanych z kolei w tkanki stałe.

RODZAJE MERYSTEMÓW:

- merystemy wierzchołkowe - tworzą stożki wzrostu łodygi i korzenia, czyli ich szczytowe części. Powodują ich przyrost na długość, są zbudowane z komórek wrażliwych na uszkodzenia, dlatego muszą być chronione przez liście okrywające w łodydze oraz wielokomórkową czapeczkę w korzeniu. 

Gdzie znajdują się merystemy wierzchołkowe możemy zobaczyć na obrazku, łatwo zapamiętać, że powodują one przyrost na długość. To tak jakbyśmy ciągnęli za dwa końce gumki.

- merystemy wstawowe - inaczej nazywane interkalarnymi (pochodzi to od łacińskiego słowa "intercalaris", czyli wstawiony), to takie kolanka, które tworzą się u roślin szybko wytwarzających kwiaty lub kwiatostany. Powodują one przyrost pędu na długość podobnie jak ich poprzedniczki. Są umieszczone w tak zwanych węzłach i chronione przez pochewki liściowe. Możemy je zaobserwować u różnych traw, turzyc, zbóż, a także u dwuliściennych, a dokładnie u goździkowych. Na zdjęciu widzimy pędy bambusa, te zgrubienia to właśnie merystemy wstawowe.

- merystemy boczne - biorą udział we wtórnym przyroście łodygi i korzenia na grubość. Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje merystemów bocznych: kambium (miazga twórcza) i fellogen (miazga korkotwórcza). Kambium tworzy nowe komórki drewna do środka walca i łyka na zewnątrz walca (tak jak widać to na rysunku) w ten sposób powodując przyrost na grubość. Fellogen natomiast powstaje pod skórką łodygi i produkuje na zewnątrz nowe warstwy wtórnej tkanki okrywającej, która nazywana jest korkiem, a do wewnątrz miękisz podkorkowy zwany fellodermą. W korzeniu miazga korkotwórcza zastępowana jest okolnicą. 


- merystemy przyranne - inaczej kallus, powstają w miejscu zranienia komórki najczęściej z okolicznych komórek tkanki miękiszowej. Komórki tworzone przez te merystemy powodują jej zabliźnianie się i zrastanie. Kallus powstaje najczęściej u roślin wieloletnich jak drzewa, bo tylko u nich jest możliwość zabliźnienia się ran.

- merystemy archesporialne - w ich komórkach zachodzą podziały mejotyczne. Występują one w zarodniach mszaków i paprotników jednozarodnikowych, makro i mikrosporangiach u paprotników różnozarodnikowych, w woreczkach pyłkowych i ośrodkach zalążków u roślin nasiennych. W wyniku ich działalności powstają haploidalne zarodniki, czyli mejospory. 

PODZIAŁ NA MERYSTEMY PIERWOTNE I WTÓRNE:
- tkanki twórcze pierwotne: merystemy wierzchołkowe, interkalarne, archesporialne, kambium wiązkowe (merystem boczny)
- merystem boczny wtórny, czyli kambium międzywiązkowe, fellogen, kallus, archeospor (tkanka archeosporialna)