CYTOPLAZMA

Cytoplazma (inaczej hialoplazma) to główny składnik każdej komórki. Jest lepka, galaretowata, elastyczna i ciągliwa. W niej zawieszone są wszystkie organelle. Cytoplazma z pH zbliżonym do obojętnego (6,8) tworzy środowisko dla większości reakcji biochemicznych, dostarcza substraty i zawiera enzymy dla tych reakcji. Pośredniczy także w wymianie każdej substancji pomiędzy wszystkimi strukturami wewnątrzkomórkowymi, a środowiskiem. 

Interesującą jej cechą jest zdolność do odwracalnej zmiany stanu skupienia (coś podobnego jak w przypadku wody). Czasami zachowuje się jak płyn (tzw. zol - półpłynny), kiedy indziej jest dość sztywna i elastyczna (żel-półstały). Wynika to z jej koloidalnego charakteru.

Warto również wspomnieć o ruchach cytoplazmy (zwykle odbywają się one wokół wakuoli). Ich typy to: 

a) rotacyjny 

b) cyrkulacyjny

c) pulsacyjny

W cytoplazmie większości komórek eukariotycznych zanurzona jest sieć białkowych, włókienkowatych składników cytoszkieletu:

- mikrotubule - zbudowane z białka tubuliny, odpowiadają za ruch cytoplazmy i przemieszczanie się organelli, a także wchodzą w skład wrzeciona kariokinetycznego rzęsek, wici  (tutaj towarzyszy dyneina - białko motoryczne odpowiedzialne za ruchy tych organelli) i centrioli. 

- filamenty aktynowe - odpowiedzialne są za ruchy i zmianę kształtu komórek zwierzęcych, mogą pełnić rolę w transporcie wewnątrzkomórkowym

- filamenty pośrednie - pełnią funkcje podporowe, nadają między innymi odporność na rozerwanie i wzmacniają otoczkę jądrową.



Zadanie I/2006/A2

W cytoplazmie komórek eukariotycznych znajduje się sieć struktur białkowych tworząca przestrzenną konstrukcję zwaną cytoszkieletem. Przyporządkuj każdej z podanych struktur (1-2) cytoszkieletu wszystkie odpowiednie dla niej funkcje (A-D)

A. Wchodzą w skład rzęsek, wici, włókienek wrzeciona kariokinetycznego
B. Odpowiadają za zmianę kształtu komórki
C. Mogą pełnić rolę w transporcie wewnątrzkomórkowym
D. Zapewniają komórce wytrzymałość mechaniczną oraz mogą decydować o lokalizacji organelli

1. Filamenty aktynowe:
2. Filamenty pośrednie:



*PRZYPOMNIJ SOBIE

plazmatyczne składniki komórki to:
- siateczka śródplazmatyczna
- rybosomy
- struktury Golgiego
- lizosomy
- plastydy
- jądro komórkowe
- mitochondrium

nieplazmatyczne składniki komórki to:
- wodniczka
- ściana komórkowa

Odpowiedzi do zadania: 1 - B, C; 2 - D